Atatürk ve zeytincilik

ATATÜRK VE ZEYTİNCİLİK
Büyük önder Mustafa Kemal ATATÜRK ün ziraat ve köylümüze verdiği önem bilinmektedir. "Türkiye nin gerçek sahibi ve efendisi, gerçek üretici olan köylüdür."
demiştir Ulu önder Atatürk.
"Atatürk, Yalova Millet Çiftliği’ni (Yalova Bahçe Kültürleri Araştırma Enstitüsü) 1929 yılında ziyaret ettiğinde, yörenin tek geçim kaynağı olan zeytinciliğin geliştirilmesi ve çiftlik yakınında bulunan verimden düşmüş 4.000 ağacın gençleştirilerek örnek bir zeytinlik durumuna getirilmesi talimatını vermiştir. Bunun üzerine, çiftlikte hızlı bir budama, gübreleme, bakım ve sulama çalışması yapılarak zeytinlikler verimli duruma getirilmiştir. Atatürkün emirleriyle İtalya dan Petrini adında bir teknik eleman getirttirilerek Bursa ilçelerindeki zeytinci köylerde kurslar açılmış ve zeytin çiftçisi bilinçlendirilmiştir. Atatürk bu çalışmaları takip etmiştir. Tarımda Tedrisatı Islah Kanunu çerçevesinde yurt dışına yetiştirilmek üzere gönderilen personelin büyük çoğunluğu zeytinciliğe ayrılmış ve Nizamettin Turgay, Ferruh Barlas, Kadri Akçal ve Adil Aytuna 2 yıl İtalya ya gönderilirler. Eğitimlerinden sonra Tarım Bakanlığına bağlı Mıntıka zeytincilik Mütehassıslığı da görevlendirilirler. Bu çalışmalar kapsamında yetiştirilen genç ziraatçılar "Zeytin bakım fen memuru" olarak köylerde zeytin çiftçilerini 15 günlük kurslar içinde eğitirler. Kurslarda başarılı olup mezun olanlar "usta" ikinci kez kursa katılarak mezunlar ise "çırak" olarak ehliyetnameleri verilmiştir. Bu şekilde binlerce zeytin çiftçisi eğitilmiş ve ileri yıllarda tekrar eğitimden geçirilerek başarılı olup olmadıkları sürekli takip edilmiştir. İlk zamanlar köylüler ağaçlarını budatmak istememişler ve zeytinliklere jandarma eşiliğinde girilmiş ve ağaçlar budanmıştır. İleriki zamanlarda budamanın faydasını gören köylüler de bu kez Zeytin bakım fen memurlarının ilk önce benim bahçeme girsin kavgaları çıkmıştır. (İnanın bunları okurken bende gözlerime inanamadım işte çiftçiyi eğitmek, düzen, nizam, kanun budur) Maalesef 1950 yılında bu teşkilatlar kaldırılmıştır. 1937 yılında İzmir Bornova da “Zeytincilik istasyonu” kurulmuş ve halen günümüze dek Zeytincilik Araştırma Enstitüsü olarak hizmet vermektedir. 1939 yılında Türkiye Cumhuriyeti tarihinde bir ilk gerçekleşmiş ve bir ürün için “3573 Sayılı Zeytinciliğin Islahı ve Yabanilerinin Aşılattırılması Hakkında Yasa” çıkarılmıştır. Atatürk ün tarıma ve tarım yapana verdiği önemin ispatı Orman çiftliğine vermiş olduğu önemde görülmektedir. Atatürk Türk köylüsünün çağa ayak uydurarak makineli tarıma geçmesini çok istemekteydi, bunun için ATATÜRK ORMAN ÇİFTLİĞİ köylümüze örnekti. Orman çiftliğine çok önem veriyordu. Ancak ölümü ile Türk köylüsünün de geleceği tehlike altına girdi. Atatürk ün sağlığında başlayan zeytinciliğin ıslahı konusu ölümünden 2,5 ay sonra 26/01/1939 yılında kanun olarak çıkmıştır. Bence bu ivme ile 50 li yıllara kadar zeytinciliğe verilen önem devam edebilmiştir. Eğer 1929 yılından beri aynı görüş günümüze kadar gelebilseydi ,Türkiye dünyada en çok ağaç sayısı ve ürün alan ülkelerin başında olabilirdi. Günümüzde artık ekonomik olarak zeytinin değer kazanması ,insanları zeytin ağacı dikimine ve ziraatına maddi olarak zaten itmiştir. Ancak arada durgun geçen 50 yıl gerçeğini kimse değiştiremez. Düşünsenize bugün olan ,bu zeytin fidanı dikim furyası, şu geçen 50 yıllık zaman içinde olsaydı. 50 yaşında milyonlarca daha zeytin ağacı ile dünyanın en büyük zeytin ve zeytinyağı üreten ülkesi olur, dünya zeytin zeytinyağı borsası da elimizde olurdu.

"Bir şeye muhtaç değiliz: Yanlız birtek şeye ihtiyacımız var; Çalışkan olmak..."
Gazi Mustafa Kemal Atatürk
Gelelim günümüze Türkiye nin yazlık kesimlerindeki yerler, verimli arazileri, deniz kenarı olan o eşsiz cennet kıyıları, koyları; tarım yapılan bereketli toprakları, rahatlıkla yabancılara satılmakta zeytinlikler kooperatiflerce doldurulmaktadır. Ya aşağıdaki bu kanun uygulanmakta mıdır? Bu kanun böyle yazmakta ama uygulama yapılmamaktadır. Lütfen "madde 8" i okursanız sanırım söylemek istediklerime tercüman olacaktır. Yinede bu kanunun varlığından bilgimiz olmalı diye düşündüm. Bunu Ata "evvela toprak sahibi olmayanlar" için ibaresi ile arazisi olmayanTürk köylüsünü düşünmüş sanırım.



ZEYTİNCİLİĞİN ISLAHI VE YABANİLERİNİN
AŞILATTIRILMASI HAKKINDA KANUN (1
Kanun Numarası : 3573
Kabul Tarihi : 26/1/1939
Yayımlandığı R. Gazete : Tarih : 7/2/1939 Sayı : 4126
Yayımlandığı Düstur : Tertip : 3 Cilt : 20 Sayfa : 174
Madde 1 – Alelümum aşılı zeytinlerin bakım, tımar ve toplanma ve sıklarının kökletme ve yeniden fidan dikme suret ile meydana getirilecek zeytinliklerin tesis ve yetiştirme, yabani zeytinliklerin açma ve aşılama işleri Tarım ve Köy İşleri Bakanlığının direktifi altında yapılır.
Madde 2 – (Değişik: 28/2/1995 - 4086/1 md.)
Orman sınırları dışında bulunan ve Devletin hüküm ve tasarrufunda olan yabani zeytinlik, Antep fıstığı ve harnupluklar ve her nevi sakız nevileri ile orman sınırları dışında olup da 17.10.1983 tarih ve 2924 sayılı Kanun kapsamında bulunmayan zeytin yetiştirmeye elverişli fundalık ve makilikler Tarım ve Köy işleri Bakanlığınca tespit edilip haritalanır.
Madde 3 – (Değişik: 28/2/1995 - 4086/2 md.)
Yukarıdaki madde gereğince tespit edilen alanlar yerel koşullar dikkate alınmak suretiyle Tarım ve Köyişleri Bakanlığınca belirlenecek esaslara göre en az 25 dönümlük parseller halinde parsellenir ve bilinen araçlarla ilan edilir.
Bu alanlarda yabani zeytin, fıstıklık ve harnupluk ile sakız nevileri olan menengiç, buttum, yabani sakız, Filistin sakızı ağaçlarını aşılayıp yetiştirecekler ile zeytin yetiştirmeye elverişli fundalık ve makilik alanlarda gerekli temizlemeyi yapıp zeytin dikim alanları meydana getirecekler, dilekçe ile arazinin bulunduğu en büyük mülki amire başvururlar. Başvuranlar arasında Bakanlıkça belirlenecek esas ve öncelik sırasına göre seçilen kişilerden, bu işlemleri yerine getireceklerine dair bir yükümlülük belgesi alınır. Fidan dikecek olanlara devletçe maliyet bedeli üzerinden zeytin fidanı sağlanır.
Beş yıl süre ile taşınmazın gayesine uygun olarak kullanıldığı Tarım ve Köyişleri Bakanlığınca tespit edilenlere mahallin en büyük mülki amiri tarafından tapuları devredilir. Bu yolla verilen taşınmazlar hiç bir şekilde veriliş amacı dışında kullanılamaz. Bu taşınmazlar; miras dahil hiç bir şekilde bölünemez, veriliş tarihindeki yüzölçümü hiç bir şekilde küçültülemez. Aksi takdirde Hazinece geri alınır. Bu hususlarda taşınmaz siciline gerekli şerh verilir.
Bu maddeye göre verilen süre içinde aşılama, temizleme, dikim ve bakım işlemleri yapılmamış olursa verilen izin Bakanlıkça resen iptal edilir.
——————————
(1) Bu Kanun hükümleri 9/7/1956 tarih ve 6777 sayılı Kanun gereğince sakız ve nevileriyle harnupluklara da teşmil edilmiştir.
1662
Madde 4 – (Mülga: 28/2/1995 - 4086/8 md.)
Madde 5 – (Mülga: 28/2/1995 - 4086/8 md.)
Madde 6 – (Mülga: 28/2/1995 - 4086/8 md.)
Madde 7 – Birinci derece askeri memnu mıntakalarda bulunan aşılı zeytinlerin bakım, yabani zeytinlerin aşılanması işleri zeytin bakım teşkilatının vereceği talimat altında mahallin askeri makamlarınca yaptırılır.
Madde 8 – Devlet malı zeytinliklerden aşılanmak üzere bir şahsa veya şirkete veya köylüler manevi şahsiyetlerine verilecek yabani zeytinlik sahası yirmi hektardan yukarı olamaz. Ancak aldığı sahayı vekaletçe tayin edilecek müddet içinde mahsuldar hale getirenlere müracaatları takdirinde aynı miktarda yeni parçalar verilir. Bu tevziatta evvela toprak sahibi olmıyanlar, sonra en yakın köylüler ile küçük çiftçiler tercih olunur. İcabında bu yirmi hektar miktar İcra Vekilleri Heyeti karariyle tezyit edilebilir.
Madde 9 – Dekar başına on beş ağaçtan fazla ve on ağaçtan aşağı olmamak üzere yabani zeytinlikleri aşılı bir hale getirmeyi taahhüt edenlere Türkiye Cumhuriyeti Ziraat Bankasınca, mevzuatı dairesinde ve kanunun 10, 28 inci maddeleri hükümlerine göre, ağaç başına bir liraya kadar kredi verilir.
Madde 10 – Bankaca ikraz edilecek paranın birinci kısmı arazi tamamen temizlenip delicelerin aşılanmağa elverişli bir hale getirildiği hakkındaki zeytin bakım memuru raporuna müsteniden, ikinci kısmı da yapılan aşının yüzde doksan muvaffak olduğu yine memur raporile tesbit edilmek şartiyle aşının tatbikından bir sene sonra verilir.
Madde 11 – Aldığı arazi parçasını açıp deliceleri aşıya hazır bir hale getirerek Ziraat Bankasından ilk taksiti alıpta o mevsimde aşı işini bitiremeyenlerden bankadan aldıkları para faizile beraber, bankanın zirai alacaklarının tahsili yolundaki usulüne tevfikan istirdat olunur ve tapu da iptal edilir.
Madde 12 – Aşılı zeytinliklerin bakım işleri için zeytin müstahsillerine mahsulün satış mevsiminde ödenmek üzere Ziraat Bankasınca kısa vadeli ikraz yapılır.
Madde 13 – Muayyen kıtadaki zeytinliklerde toprak ve ağaçlar ayrı ayrı hakiki veya hükmi şahıslara ait olduğu takdirde arazinin kıymeti yüksek ise toprak sahibine, ağaç kıymeti daha fazla ise bunun sahibine diğerinin malını satın alması teklif edilir. Her iki taraf da reddettikleri takdirde arazi Hükümetçe kıymetlerine nazaran aralarında taksim edilerek tapuya bağlanır.
Madde 14 – (Değişik: 28/2/1995 - 4086/3 md.)
Zeytinliklere her çeşit hayvan sokulması, yerleşim sahaları hariç, zeytin sahalarına en az bir kilometre yakınlıkta koyun ve keçi ağılı yapılması yasaktır.
Ancak çift sürme ve nakliyatta kullanılan hayvanlara ağızlık takılması şartıyla müsaade edilir.
Bu hükme riayet etmeyenler, zarar görenin şikayeti üzerine 1 aydan 3 aya kadar hapis ve meydana gelen zararın vehametine göre iki milyon liradan on milyon liraya kadar para cezasına mahküm edilirler. Fiilin tekerrürü halinde hapis ve para cezası bir misli artırılır.
Çiftçi mallarını korumakla yükümlü bulunanlarca düzenlenen tutanaklar aksi sabit oluncaya kadar geçerlidir.
Madde 15 – Beş yüz ağaçtan aşağı olmamak üzere yabani zeytin aşılıyanlara veya aşılı zeytinlerinin bakım işlerini en iyi yapanlara Tarım ve Köyişleri Bakanlığınca takdir edilecek miktarda nakti mükafat verilir.
1663
Madde 16 – Fenni budama aletlerile aşı takımlarının zeytin müstahsilleri arasında yayılabilmesi için budama ustalarile ehil müstahsillere Tarım ve Köyişleri Bakanlığınca meccanen budama aşı takımı ve levazımı verilebilir.
Madde 17 – (Değişik: 28/2/1995 - 4086/4 md.)
Devlet, zeytinciliğin ıslahı, yeni zeytin dikim alanlarının tespiti, zeytin dikim ve yetiştirilmesinin teşviki ile verimin artırılması, hastalık ve zararlılarla mücadele ile ürün elde etmekte masrafları azaltıcı araç ve gereçlerin imal ve ithalinde gerekli kolaylıkları sağlar.
Zeytinlik bölgelerin il veya ilçelerinde zeytin hastalık ve zararlıları ile mücadele amacı ile 1580 sayılı Kanun hükümleri dairesinde birlikler kurulur. Zararlılarla mücadelede Devlet birliklere gerekli araç, gereç ve finans kaynaklarını sağlar ve bu konuda Tarım ve Köyişleri Bakanlığınca yeterli eleman görevlendirilir. Ürünün elde edilmesinden sonra üretici, birlikçe tespit edilecek payına isabet eden mücadele giderini öder. Ödemeyen üreticiden amme alacağının tahsiline dair usul ve esaslarla bu pay birlikçe tahsil edilir.
Yukarıdaki fıkra gereğince kurulacak birliklerin kuruluş ve çalışma esasları ile zeytinliklerin bakımı Tarım ve Köyişleri Bakanlığınca üç ay içinde hazırlanacak yönetmelikle belirlenir. Belirlenecek bu kurallara göre zeytinliklerine bakmayan üreticiden ağaç başına yirmibeşbin lira hafif para cezası alınır.
Madde 18 – (Mülga: 28/2/1995 - 4086/8 md.)
Madde 19 – Alelümum el, hayvan ve makine kuvvetile işleyen yağhane ve zeytinyağı fabrikalarında ve salamura zeytinciliğinde yüksek vasıflı zeytinyağı ve salamura zeytin tanesi istihsal edilebilmesi için alınması lazımgelen telkinci ve öğretici tedbirleri almağa Tarım ve Köyişleri Bakanlığı salahiyetlidir.
Madde 20 – (Değişik: 28/2/1995 - 4086/5 md.)
Zeytinlik sahaları içinde ve bu sahalara en az 3 kilometre mesafede zeytinyağı fabrikası hariç zeytinliklerin vegatatif ve generatif gelişmesine mani olacak kimyevi atık bırakan, toz ve duman çıkaran tesis yapılamaz ve işletilemez. Bu alanlarda yapılacak zeytinyağı fabrikaları ile küçük ölçekli tarımsal sanayi işletmeleri yapımı ve işletilmesi Tarım ve Köyişleri Bakanlığının iznine bağlıdır.
Zeytincilik sahaları daraltılamaz. Ancak, belediye sınırları içinde bulunan zeytinlik sahalarının imar hudutları kapsamı içine alınması halinde altyapı ve sosyal tesisler dahil toplam yapılaşma, zeytinlik alanının % 10[line]unu geçemez. Bu sahalardaki zeytin ağaçlarının sökülmesi Tarım ve Köyişleri Bakanlığının fenni gerekçeye dayalı iznine tabidir. Bu iznin verilmesinde, Tarım ve Köyişleri Bakanlığına bağlı araştırma enstitülerinin ve mahallinde varsa ziraat odasının uygun görüşü alınır. Bu halde dahi kesin zaruret görülmeyen zeytin ağacı kesilemez ve sökülemez. İzinsiz kesenler veya sökenlerden ağaç başına ikimilyon liradan beşmilyon liraya kadar hafif para cezası alınır. Kesilen ve sökülen ağaçlar müsadere edilir.
Bu Kanunun yayımından önce zeytinlik alanlarına ilişkin kesinleşmiş imar planları geçerlidir.
Madde 21 – Bu kanunda yazılı suçlardan dolayı muhakeme icrası sulh mahkemelerine aittir.
Madde 22 – Zeytin ve zeytinyağ standardı için İktisat Vekaletinin talebi ile zeytin bakım teşkilatına daimi vazife verilebilir.
Madde 23 – (Mülga:28/2/1995 - 4086/8 md.)
Ek Madde 1 – (Ek:28/2/1995 - 4086/6 md.)
3573 sayılı Kanunda geçen ziraat vekaleti ibareleri, Tarım ve Köyişleri Bakanlığı olarak değiştirilmiştir.
1664
Ek Madde 2 – (Ek: 28/2/1995 - 4086/7 md.)
Bu Kanunun 2 ve 3 üncü maddeleri;
a) Kamu hizmetine tahsis edilmiş veya fiilen bu amaçla kullanılan taşınmaz mallarda,
b) Kamu kurum ve kuruluşlarının hazırladıkları planlarda tarım dışı kullanıma ayrılmış alanlarda,
c) Deniz kıyı kenar çizgisine 2 000 metre, tabii ve suni göl kıyı kenar çizgisine 500 metreden az mesafede bulunan alanlarda,
d) 2565 sayılı Askeri Yasak Bölgeler ve Güvenlik Bölgeleri Kanununa göre 1 inci derecede askeri yasak bölge kapsamına giren yerlerde,
e) 2863 sayılı Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanunu kapsamında bulunan yerlerde,
f) 3083 sayılı Sulama Alanlarında Arazi Düzenlenmesine Dair Tarım Reformu Kanununa göre uygulama alanı ilan edilen yerlerde,
Uygulanmaz.
Madde 24 – Bu kanun neşri tarihinden muteberdir. Madde 25 – Bu kanun hükümlerini Adliye, Dahiliye, İktisat ve Tarım ve Köyişleri Bakanları yerine getirir.